طرح ترافیک تهران، یکی از قدیمی ترین و جامع ترین طرح های مدیریت ترافیک در پایتخت ایران است که از سال ۱۳۵۸ آغاز شد و به مرور زمان با تغییرات و به روزرسانی هایی که در آن اعمال شده، توانسته تا حدودی معضل ترافیک در بخش های مرکزی شهر را کنترل کند. این طرح که در ابتدا به صورت محدود اجرا می شد، هم اکنون در بیست مرحله تکمیل شده و مناطق بیشتری را تحت پوشش قرار داده است. با این حال، بسیاری از مردم هنوز از جزئیات دقیق این طرح و نحوه اجرای آن آگاهی ندارند. در این مقاله، به صورت کامل، به بررسی طرح ترافیک تهران، محدوده های اجرایی، ساعت ها، جریمه ها و شرایط خاص برای ساکنین و خودروهای عمومی و خصوصی خواهیم پرداخت.
طرح ترافیک چیست؟
طرح ترافیک در تهران، به عنوان یک سیاست مدیریت شهری تعریف شده که هدف آن کاهش تراکم ترافیک و کاهش آلودگی هوا در مناطق شلوغ شهر بوده و به محدودیت تردد خودروهای شخصی، در مناطق خاصی از شهر اشاره دارد. طرح ترافیک، از تردد خودروهای عمومی، امدادی و امنیتی مستثنی است و تنها خودروهای شخصی که مجوز ورود به محدوده طرح ترافیک را خریداری کرده اند، اجازه ورود به این مناطق را دارند.
اجرای طرح ترافیک، به عنوان یکی از اقدامات مؤثر برای کاهش تراکم خودروها در نقاط مرکزی و شلوغ شهر در نظر گرفته شده است. این مناطق، معمولاً شامل بخش های مرکزی تهران هستند که روزانه حجم زیادی از تردد خودروها را به خود اختصاص می دهند. کاهش تعداد خودروهای عبوری در این مناطق، علاوه بر کمک به کاهش ترافیک، تأثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوا نیز دارد که یکی از مشکلات بزرگ کلان شهرهایی همچون تهران است.
محدوده طرح ترافیک در تهران
محدوده طرح ترافیک تهران، از شمال تا خیابان مطهری و خیابان فاطمی، از جنوب تا خیابان شوش، از شرق شامل خیابان های ترکمنستان، ملک، شریعتی، خواجه نصیرالدین طوسی، سپاه (پل چوبی)، مازندران و ۱۷ شهریور و از غرب، شامل خیابان های کارگر شمالی و کارگر جنوبی است. این محدوده که در قلب تهران قرار دارد، بیشترین تراکم ترافیک روزانه را به خود اختصاص می دهد و به همین دلیل، کنترل و مدیریت دقیق تری را می طلبد.
روزها و ساعات اجرای طرح ترافیک
طرح ترافیک در تهران، در روزهای شنبه تا چهارشنبه و از ساعت ۶:۳۰ صبح تا ۱۸ عصر اجرا می شود. هرچند که این طرح در روزهای پنجشنبه اجرا نمی شود؛ اما لازم است توجه داشته باشید که طرح کنترل آلودگی هوا که مناطق وسیع تری از شهر را پوشش می دهد، در روزهای پنجشنبه از ساعت ۶:۳۰ صبح تا ۱۳ برقرار است. همچنین، در روزهای تعطیل رسمی و جمعه ها، تردد در محدوده طرح ترافیک آزاد است و نیازی به رزرو یا خرید مجوز ورود به طرح نخواهدبود.
نجوه ورود به طرح ترافیک
برای ورود به محدوده طرح ترافیک، باید یا دارای مجوز باشید و یا خودروی شما از جمله خودروهای مجاز برای ورود به این محدوده ها باشد. خودروهای عمومی مانند اتوبوس ها، تاکسی ها و خودروهای ناوگان امدادی و امنیتی، از جمله خودروهای مجاز برای ورود به طرح ترافیک هستند. در صورتی که خودروی شخصی شما مجوز نداشته باشد و شما به صورت غیرمجاز وارد محدوده طرح ترافیک شوید، جریمه ای برای شما ثبت خواهد شد.
جریمه ورود غیرمجاز به طرح ترافیک
در صورتی که شما بدون رزرو یا خرید مجوز وارد محدوده طرح ترافیک شوید، مشمول جریمه خواهیدشد. مبلغ جریمه برای سال ۱۴۰۳ حدود ۱۶۸ هزار و ۷۵۰ تومان تعیین شده است. این جریمه، بسته به نوع خودرو و معاینه فنی آن، همچنین ساعتی که در محدوده طرح تردد کرده اید، متغیر خواهدبود. به عنوان مثال، در ساعات اوج ترافیک که شامل ۶:۳۰ تا ۱۰ صبح و ۱۶ تا ۱۸ عصر است، جریمه بیشتری برای تردد ثبت می گردد.
نحوه محاسبه جریمه طرح ترافیک
جریمه ورود به طرح ترافیک، بر اساس چندین عامل مختلف محاسبه می شود. از جمله این عوامل، می توان به ساعت تردد، نوع معاینه فنی خودرو و محل سکونت اشاره کرد. به عنوان مثال، اگر در ساعات اوج ترافیک وارد محدوده شوید، جریمه بیشتری نسبت به ساعات غیر اوج برای شما محاسبه می گردد. ساعات غیر اوج، شامل بازه زمانی بین ۱۰ صبح تا ۱۶ عصر است که جریمه کم تری برای تردد در این ساعات اعمال خواهدشد. نوع معاینه فنی خودروها نیز، تأثیر قابل توجهی در میزان جریمه و عوارض طرح ترافیک دارد. خودروهایی که دارای معاینه فنی برتر هستند، می توانند از تخفیف ۳۰ درصدی در پرداخت عوارض استفاده کنند. این تخفیف، مخصوص خودروهایی با پلاک تهران بوده و پلاک های شهرستان، از این مزیت برخوردار نخواهندبود.
طرح ترافیک برای ساکنین محدوده
یکی از امکاناتی که برای ساکنین محدوده طرح ترافیک در نظر گرفته شده، امکان ورود و خروج رایگان از این محدوده در ساعاتی مشخص است. بر اساس قوانین، ساکنین این مناطق، بدون اینکه نیاز به پرداخت عوارض یا جریمه داشته باشند، می توانند یک بار پیش از ساعت ۹ صبح از محدوده خارج و یک بار پس از ساعت ۱۶ وارد محدوده شوند. برای استفاده از این مزیت، ساکنین باید اطلاعات محل سکونت خود را در سامانه «تهران من» ثبت نموده و مدارک مربوط به سکونت خود مانند سند یا اجاره نامه را به همراه فیش پرداخت عوارض نوسازی، به دفاتر خدمات الکترونیک شهرداری ارائه دهند.
خرید طرح ترافیک
برای خرید مجوز طرح ترافیک در تهران، لازم است که ابتدا در سامانه «تهران من» ثبت نام نموده و حساب شهروندی خود را شارژ کنید. پس از شارژ حساب، شما می توانید برای رزرو مجوز ورود به محدوده طرح اقدام نمایید. امکان رزرو مجوز روزانه طرح، از ظهر چهارشنبه ی هر هفته، برای روزهای هفته آینده فراهم است و شما تا پایان روز، امکان رزرو برای تردد در همان روز را خواهید داشت. لغو رزرو طرح ترافیک نیز، تا ساعت ۶ صبح همان روز امکان پذیر است. در صورتی که ظرفیت روزانه طرح ترافیک به پایان برسد، دیگر امکان رزرو وجود نداشته و باید برای روزهای بعدی برنامه ریزی کنید.
نرخ عوارض طرح ترافیک
نرخ پایه عوارض طرح ترافیک برای سال ۱۴۰۳ معادل ۷۵ هزار تومان تعیین شده است. با این حال، مبلغ عوارضی که شما باید پرداخت کنید، به عوامل دیگری مانند نوع معاینه فنی و ساعت تردد نیز بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر خودروی شما دارای معاینه فنی برتر باشد و در ساعات غیر اوج تردد کنید، می توانید از تخفیف ۳۰ درصدی استفاده نموده و مبلغ کم تری بپردازید.
تفاوت جریمه و عوارض طرح ترافیک
یکی از سوالات رایجی که برای بسیاری از افراد پیش می آید، تفاوت بین جریمه و عوارض طرح ترافیک است. در واقع، جریمه به معنای ورود غیرمجاز به محدوده طرح بدون خرید مجوز است؛ در حالی که عوارض، هزینه ای است که شما برای ورود مجاز و داشتن مجوز پرداخت می کنید. بنابراین، اگر به صورت غیرمجاز وارد محدوده شوید، باید علاوه بر جریمه، عوارض طرح را نیز بپردازید.
